والک، ریواس و کنگر از جمله گیاهان کوهی هستند که می توانند رنگ و بوی متفاوتی به سفره ها بدهند؛ عطر و طعمی که دیگر در طول سال تکرار نمی شود! البته شنگ هم گیاه دیگری است که نه در کوه، بلکه در دشت و صحرا می روید و می تواند باعث تغییر ذائقه تان شود. در ادامه دکتر غلامرضا امین، دکترای فارماکوگنوزی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران، شما را با خواص خوراکی و البته دارویی این گیاهان بیشتر آشنا می کند؛ باشد که امسال به شکل بهتر و باانگیزه بیش تری از این گیاهان استفاده کنید.
محافظ دستگاه گوارش
نام: قنگر یا کنر
معروف به: کنگر
نام علمی: Cirsium vulgare
زادگاه: کوه های لرستان، کرمان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، آبادان و کردستان
طبع: گرم و خشک
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
کنگر هم مثل ریواس در کوه ها می روید و به عنوان یک ماده غذایی استفاده می شود ولی معروف است که خاصیت تقویت قوای جنسی دارد و به همین منظور در تهیه بسیاری غذاها یا به عنوان چاشنی کنار غذای اصلی استفاده می شود.
البته هنوز مطالعه بالینی بارزی ثابت نکرده که کنگر خاصیت تقویت کنندگی قوای جنسی دارد. در یونان و مصر باستان، این گیاه به دلیل نقش کمکی در هضم مواد غذایی مورد توجه قرار گرفت و در قرن 16 میلادی در اروپا یکی از سبزیجات معروفی بود که توسط اشراف مصرف می شد. در طب سنتی اروپا، برگ های کنگر به عنوان ماده افزایش دهنده ادرار و محرک کلیه ها، محرک ترشح صفرا از کبد و انقباض کیسه صفرا مورد استفاده قرار می گرفت.
کنگر، محافظ طبیعی
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
کنگر ضدعفونی کننده، اشتهاآور، تب بر و هضم کننده غذاست و درضمن، مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش می شود. کنگر در درمان یرقان، نارسایی کبد و کم خونی موثر بوده و از کبد در برابر سموم شیمیایی محافظت می کند. محققان معتقدند وجود ماده ای به نام سینارین در عصاره برگ کنگر، باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون می شود. در ضمن همین ماده به همراه ماده دیگری به نام اسید کافئیک موجود در کنگر، کبد را در برابر عفونت حفظ می کنند. کنگر غیر از اینکه در تهیه غذاهایی مثل خورش استفاده می شود، همراه ماست هم خورده می شود و بسیار خوش خوراک است. شاید اینکه می گویند «فلانی کنگر خورده، لنگر انداخته» هم اشاره به همین اثر لذت بخشی آن داشته باشد که بعد از خوردنش با ماست نصیب فرد می شود! البته یادتان باشد اگر خدایی ناکرده دچار ناراحتی های کلیوی و کبدی شدید هستید، از مصرف برگ کنگر پرهیز کنید.
دوست کبد
نام: ریباس
معروف به: ریواس
نام علمی: Rheum
زادگاه: دامنه های بینالود کوه های آذربایجان و کردستان بلندی های البرز
طبع: سرد و تر
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
شما هم وقتی بچه بودید، یک دستفروش نزدیک مدرسه تان بود که دسته های کوچک ریواس هم در بساطش باشد؟! اگر این طور است احتمالا هنوز هم که هنوز است، طعم ترش و گس آن، برای تان به یک نوستالژی تبدیل شده!
ساقه های ریواس، تازه و سبز و آبدار است و زمان چیدنش وقتی است که گیاه تازه به گل نشسته و هنوز میوه نداده است. این ساقه ها بعد از جداسازی کامل برگ ها از ساقه، به مشتریان ارائه می شود و حواس تان باشد ساقه هایی را انتخاب کنید که زیاد درشت نباشند چون این ساقه های زیادی رسیده، در واقع ساقه های ریواسی است که میوه داده است.
ریواس گیاهی است که می تواند اعمال کبدی را تنظیم کرده و در صورت وجود مشکل در کبد، آن را برطرف می کند. البته نوعی ریواس هم هست که به ریواس چینی معروف است و به عنوان مسهل و ملین مزاج استفاده می شود اما این نوع ریواس در ایران نمی روید. خوب است بدانید ریواس از سال ها پیش از میلاد مسیح(ع) به عنوان دارو کاربرد داشته است.
ضدفشارخون و کلسترول
نام: پیاز کوهی یا سیرک
معروف به: والک
نام علمی: Allium
زادگاه: رشته کوه البرز
طبع: گرم و مرطوب
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
یکی از مهم ترین گیاهانی که از لحاظ دارویی و هم غذایی در فصل بهار و در کوه های اطراف تهران رویش دارد، والک است که معمولا در قله های کوه هایی که به رشته کوه البرز منتهی می شود، مثل درکه و توچال در تهران، پیدا می شود. محلی ها این سبزی ها را از کوه می چینند و در مسیرها می فروشند و مقدار کمی از آنها به سبزی فروشی ها هم می رسد. البته والک برای مردم بیشتر جنبه غذایی دارد و کمتر به عنوان دارو استفاده می شود. مگر اینکه این برگ ها را خشک کرده و بعدها به عنوان داروهای کاهنده فشار خون یا داروی ضدزخم استفاده کنند. همچنین می توانند گیاه را با پیازش بچینند و از پیازش به عنوان کاهنده فشار خون، کاهنده کلسترول، ضدالتهاب، ضد زخم و ضد التهاب های پوستی کمک بگیرند.
ضداسهال و خونریزی
نام: اسفلنج، یمینه، ریش بز خالدار و. . .
معروف به: شنگ
نام علمی: Tragopogon dubius
زادگاه: چمنزارهای نمناک شمال ایران، عمارلو، بین کبوترچای و زرد چین، ییلاق دامنه البرز به خصوص افجه و نارون
طبع: سرد و خشک
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
برگ های تازه شنگ از دشت ها جمع آوری شده و بر حسب عادت و ذائقه افراد با سرکه، نمک یا فلفل مصرف می شود. این سبزی به عنوان یک دیورتیک (ادرارآور) و نیز برطرف کننده مشکلات کلیوی مورد استفاده قرار می گیرد و به کسانی که تکرر ادرار داشته، ناراحتی کلیه دارند یا سوزش ادار دارند، مصرفش توصیه می شود.
اگر دیابت دارید. . .
نام: سیر کوهی، ثوم الحیه یا اسقوردیون
معروف به: موسیر
نام علمی: Allium sativum
زادگاه: زاگرس و البرز
طبع: گرم و خشک
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
التهاب های پوستی
سبزی دیگری که در کوه می روید، موسیر است که یک سبزی کوهستانی است و در ایران بیشتر از سطح زاگرس و کمتر از البرز جمع آوری می شود. این سبزی کوهی به عنوان یک چاشنی غذایی همراه با دوغ و ماست استفاده می شود و به خاطر عطر و طعمی که دارد، نقش بهبوددهنده عطر و طعم را در خوراک ها دارد.
التیام دهنده زخم ها
از سبزی کوهی اسفلنج ( شنگ )، برای رفع مشکلات گوارشی از جمله اسهال و خونریزی معده استفاده می شود. البته ریشه این گیاه، لعابی تلخ مزه دارد که علاوه بر افزایش اشتها، خلط آور، نرم کننده سینه و التیام دهنده زخم ها این گیاه هم به صورت خام و به عنوان سبزی خوردن مورد مصرف قرار می گیرد. البته این سبزی قبل از گل دادن حالتی ترد و خوراکی دارد و بعد از گل دادن ضخیم شده و از حالت خوراکی شان خارج می شوند.
تنظیم کننده قند خون
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
بیماری های قلبی عروقی
موسیر از خانواده سیر بوده و اثر ضدمیکروبی اش بسیار بسیار بالاست و از این منظر هم در تهیه غذاها استفاده می شود. موسیر به راحتی هضم می شود و حاوی مقادیر فراوانی ویتامین C، پتاسیم، فیبر رژیمی و اسید فولیک بوده و همچنین دارای مقدار زیادی کلسیم، آهن و پروتئین است. صرف موسیر تاثیر مثبتی بر دستگاه اعصاب مرکزی دارد و سردردهای میگرنی را کاهش می دهد. این گیاه در کاهش سلول های سرطانی کبد و نیز درمان سرطان معده کمک می کند و مصرف منظم آن، از ورود هرگونه عفونت به معده پیشگیری می کند. این گیاه با داشتن خاصیت ضدانعقادی و در نتیجه رقیق کردن خون، به افرادی که دچار بیماری های قلبی عروقی هستند یا دچار حملات قلبی یا سکته قلبی شده اند، کمک مفیدی می کند. البته موسیر سطح قند خون را در بیماران دیابتی کاهش داده، از کاهش انسولین پیشگیری کرده و سوخت و ساز گلوکز را افزایش می دهد.
بوی خوش سیر
غذاهای محلی مثل پلو یا کوکوی والک و همچنین خورش والک هم از آن دسته غذاهایی هستند که فقط در اوایل بهار فرصت امتحانش هست و خیلی هم خوشمزه هستند. خوشبختانه خواص والک هم مثل سایر سبزی هایی که استفاده از آنها در غذاهای مان متداول تر است (مثل شوید، باقالی و. . . ) با پختن از بین نمی رود و صرفا برای مصرف و جذب بهتر توسط بدن آماده سازی می شود. البته بعضی از ترکیبات فرار موجود در برگ های والک مثل رایحه آن، ممکن است از غذا خارج شود و فضای خانه را پر کند. والک بویی شبیه سیر دارد چراکه از خانواده سیر است و درست مثل سیر، بیشتر به عنوان داروی گیاهی کاهش فشار خون مصرف می شود.
,خواص گیاهان کوهی گیاهان کوهی,خواص,خواص درمانی,مقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، بهداشت
کاهش کلسترول و تری گلیسیرید
البته این گیاه خون را نیز رقیق می کند، پس اگر از داروهای کاهش فشار خون استفاده می کنید، در مصرف والک زیاده روی نکنید که خدایی ناکرده دچار خون ریزی های داخلی و. . . نشوید.
منبع : akairan.com
